بررسی عوامل موثر بر پذیرش اقدامات حفاظتی خاک در بین زارعین دیم کار (مطالعه موردی شهرستان ایذه)

خاک یکی از منابع طبیعی است که در تولید محصولات کشاورزی و ایجاد امنیت غذایی نقش مهمی دارد، اما تخریب زمین به علت فرسایش خاک یک معضل زیست محیطی جدی است که رفاه انسان و حتی حیات او را تهدید می کند. مطالعات متعددی نشان می دهند که میزان فرسایش خاک در کشور ایران در طی سه دهه اخیر روندی به شدت افزایشی داشته است. این مسأله باعث می شود که موضوع حفاظت خاک به عنوان یک ضرورت مطرح باشد. اگرچه در طول چند دهه اخیر به منظور معرفی اقدامات حفاظتی خاک، سرمایه گذاری بسیار زیادی صورت گرفته است، با این حال تلاش های صورت گرفته در این زمینه تا کنون موفقیت محدودی در دستیابی به اهداف خود داشته اند. موفقیت محدود چنین تلاش هایی ضرورت شناسایی عوامل پیش برنده و بازدارنده پذیرش اقدامات حفاظتی معرفی شده را آشکار می کند. بنابراین مطالعه حاضر با هدف بررسی عوامل موثر بر پذیرش اقدامات حفاظتی خاک در بین زارعین دیم کار شهرستان ایذه در سال زراعی 88-1387 به انجام رسید. جامعه آماری تحقیق شامل تمام زارعین دیم کار شهرستان ایذه (13462 نفر) بود. اطلاعات لازم برای نیل به اهداف تحقیق از طریق تکمیل پرسش نامه از 178 کشاورز منطقه جمع آوری گردید. جهت تحلیل داده ها از مدل های رگرسیونی لاجیت استفاده شد. تصمیم به حفاظت خاک به عنوان فرایندی دو مرحله ای شامل آگاهی از مسأله فرسایش خاک (مرحله اول) و پذیرش اقدامات حفاظتی (مرحله دوم) مدل بندی شد. نتایج مدل های رگرسیونی نشان داد که آگاهی از فرسایش خاک، اعتقاد به تاثیر اقدامات در کنترل فرسایش خاک، مساحت کل اراضی، شرکت در آموزش های مربوط به حفاظت خاک و نوع مالکیت به طور مثبت و معنی داری تصمیم کشاورزان برای پذیرش اقدامات حفاظتی را تحت تاثیر قرار می دهند، در حالی که سن، تحصیلات، متوسط فاصله اراضی از محل سکونت، داشتن مشاغل غیرکشاورزی به عنوان عوامل منفی و معنی دار موثر بر تصمیم به پذیرش کشاورزان شناخته شدند. با توجه به نتایج، ضمن اینکه افزایش کمک های مالی به عنوان یکی از سیاست های مهم در ترویج اقدامات مکانیکی توصیه می شود، آموزش های مربوط به حفاظت خاک که دانش فنی و آگاهی کشاورزان در خصوص اثرات فرسایش و اقدامات حفاظتی را افزایش می دهند نیز ضروری می باشند.